آشیق گوپچو

 

 

بیر گون منی گوپلایاندا/ سؤزلر گؤتونه گیریب، آغزیندان چیخاجاق/ پوخلو سؤزلرین نه اولدوغونو آنلایاجاقسان/ اؤز سؤزلرینین اییسینه بوغولوب/ بورنونو توتاجاقسان/ پوخلو سؤزلرین  بوغازیندا قورویوب/ شاققیلداغا چئوریله­جک/ بیرینی منه توللاسان بیله­جم کی/ او توللادیغین شاققیلداق/ هانسی ایلیندیر!/ بیر آز سؤزلریندن موغایات اول/ بو قدر سؤزلرینه اوستوراق مارکی یاپیشدیریب/ تولازلاما هر یئره/ اوستوراغین حؤرمتینی ساخلا/)

رامین جهانگیرزاده

 

 

آشیق گوپچو مئیدانا دوشوب باشلادی دانیشماغا:

ـ هه! گون اورتانیز خئییرلی اولسون عزیز دوستلار، ! دئییرم بلکه بیر آز الیمه توپوروم، سازی گؤتوروم دیللندیریم. یوخ بیر دیرناق آراسی گلیم اوندان سونرا باشلاییم سازی دیللندیرمه­یه.

 

قوربانام بالابانا

بو سازی یارادانا

سازی ائله چالارام

محو اولار آلا دانا

 

آشیق گوپچو بیر بایاتی اوخویاندان سونرا الینه توپوروب، سؤزلو سازی باسیر باغرینا. سازینین سیمینین بیرینه میضرابی ووراندا سازین سیمی دینق دئییب قیریلیر. آشیق اؤزونو اله آلیب دئییر:

- عزیزلریم هئچ بیر پرابلئم یوخ، ایندی سازیمین او بیری سیملریله سازی دیللندیره­جم. اؤزونوزه آلمایین! ائله بئله اولار. آشیق گوپچو یئنه الینه توپوروب میضرابی آلیر بارماقلارینین آراسینا. سازین او بیری سیمینه میضرابی چالارکن، یئنه سازین سیمی دینق دئییب قیریلیر.

آشیق بیر سازا باخیر بیر اؤزونه بیر ده جاماعاتا، اؤز اؤزونه ـ ایچیووه نمنمنه اولسون، منی بیابیر ائله­دین! ـ میزالداییر. سونرا همشه کی کیمی اؤزونه مخصوص اولان ایفاده­ایله اوزونو جاماعاتا توتوب دئییر:

ـ هه عزیزلریم سازین سؤزونه میضراب دؤزه بیلمیر، اونا گؤره بوتون وار گوجو ایله سازین سؤزلو سیملرینی قیریر، بو مندن آسیلی دئییل. بو سازدا اولان حقیقی سؤزلردی.

آشیق گوپچو هئچ بیر ماهنی چالماسا دا، اؤزونو بیر تهر قورتاریر. سیمسیز سازینی بئلینه آلیب ائوه گئدیر. سازین قولوندان یاپیشیب  چوغوندور کیمی قزارارکن چیرپیر دیوارا. سونرا اوتوروب سازی یامانلاییر:

ـ توو سنی جورلایانا! چؤزگوره­لر سنین چاناغینا! آشیق اولدوم چؤرک چیخاردام، چؤرک یوخ جیریغیمی چیخارتدین. داها بوندان سونرا آشیقلیق ائتمه­یه­جم! من گرک معللیم اولام! اؤزوده خالیصیندن!

آشیق گوپچو بو احوالاتدان سونرا معللیم­چیلیک ایشی ایله مشغول اولور… ایندی بو آشیق گوپچونون گوپلامالاریندان بیرینی بورادا گتیریریک…شیق گوپچونون

 

* * * *

 

 (اورمو شهریندن)

 

«گون آيدين عزيزدوستلار، هامينيزي صميم قلبدن سالاملاييرام ، اورموگولونون دردي ايله بئله اوره يي يانان بيرمعليم.
وطنداشلاريم ، يورولماسين يازان و يارادان اللرينيز .
نه بيليم بلكه ده اورموگولو بيليرميش بوگونوميزي -
بيليرميش خيانتكار اولاراق "گوله قارغي سانجان"(اوزدن ايراق)بير سيچان قاراسي كيمي اوره‌ك بولانديران، " بوزورگ امين " كيمي بيرياراماز، گونئي ادبياتينين كوكونو دانيب و سيرتيقجاسينا باشيميزي باتيراجاقميش...
يولداش‌لار، منيم بيرنئچه گون سوكوتدان سونرا ،هئچ ده قصديم يوخ ايدي درين و دورولا-دورلا و بورولا-بورولا زمانه ميزه قدر گليب چيخان و دونيا اوزره لاييقلي يئرين توتان ديل و ادبياتيميزين دالغاسيندا كوپوك تك ، كوپه‌ن وآغزينا گلن " ميرجعفربوزورگ امينه " باش قوشام .
كئچن دفعه سيزه دئديم كي ، من بير پنسيا آلان (بازنشسته اولان) بيرموعلميمم . بو يازيلاري دا اورمو دانيشگاهيندا اوخويان قيزيم كي آنا ديليمزه اولدوقجا علاقه سي وار سيزه چاتديرير . من ايلك دفعه او موصاحيبه دئييلن خيانت قاپيسي آچيلاندا دئديم كي بو بزرگ امينين اوز كوكله دييي سازدير.
و آخيردا-دا ائله بو هاوايا اوزو اويناياجاق بو بزرگ امين .
بيراينجي كامنتيم ياييلاندان سونرا ، بزرگ امين بيليردي گولله اونا هاردان ده يدي . ائله اونا خاطيرده منه مئساژ گوندردي كي گويا مني محكميه وئره‌جك !!
من اونون ايچ اوزون يعني باكي سفرينده اولان اويونبازليغيني آيدينلاشديرديم ، منه سيفاريش گوندردي دانيشگاهدا اوخويان قيزيمين گويا درسلرينه مانع توره دجك . باخين بو درجه ده بير عاجيز و كيشيليكدن خبري اولمايان بو عورش گورون مني نه ايله قورخوتماق ايسته يير ؟
دوستلار، سيزاو ويجدانيز باخين بو آنتي ادبياتدا گئدن ايرنج-ايرنج متن لرين بيرينه كي بونلارين هاميسي بوزورگ امينين گيزلي ماموريتي اوزره آلدانان يازيقلارديرمثل ايچون رامين جهانگيرزاده يازير:
ادبياتيميزا آفتافا گؤتورمه¬ييم دئيه / تووالئته آفتافاسيز گئتديم / پوخونو گؤتونده ساخلايا بيلمير / منه تووالئتدن يازماماغي تکليف ائدير/ دونیایا سیچماقدان واخت تاپمایانلار! / واختینیز اولسا / توالئتلره ده / بیر باش چکین!

 

عزيزدوستلار، بونودئمه لييم كي رامين جهانگيرزاده دئييلن بيري ، ائله او سوزلره لاييق اولان بير شخص دير. اردبيلده اونون دوستلاريندان(ايش يئريندن) آلديغيميز معلوماتلارا اساساً همين رامين دئييلن" يئل بئيين "آدام ، واقتي ايله او آتدان ييخيليب عصبي بيرناخوشلوغا دوشوب و ايكي ايل نذير-نيازدان سونرا(اونو جكيمه آپارماييب لار) آخيركي آدلاري و رنگلري ياديندا ساخلييا بيليب . ايندي گليب بيزه ساتيرشعرينده آنتي ادبياتدا مانيفست ياراتماق ايسته يير.
البتده همين رامينين آتاسي آتلارينين آدين قيرآت قويموش و چون قيرآت كوراوغلونون آتينين آدي اولدوغوندان ، همين رامين هارادا كوراوغلونون ناغيل كيتابين گورورموش ماغازالاردان آليب و يانديريرميش ( چون باشين ايتيرن بو آدام رواني بيرحالا دوچار اولوب ساياغلاييرميش: مني كوراوغلونون قيرآتي اوگونه ساليب...)
بلي جناب دينبيل رامين ايندي سن گليب يزرگ امينين ايپي له قويويا دوشوب و بيزيم قيزا دانيشگاهدا هده بيچيرسينيز؟ اوتان گئده ... بسديرآخي سنين كورپه قيزيندا صاباح منيم قيزيم يئرينه گله جك.
البتده من سيزين لاييقلي جاوابيزي وجوزا قوياجايام .
آقاي ميرجعفربزرگ امين ، ايندي من آچيقلاييرام من جاواد حسيني ام . منييم حالال چوره كلي بير آذربايجانلي اولماقيمي بيليرسن . آند اولسون او اوره ك لردن سيلنمه ميش آه لارا ، وآند اولسون او زيندانلاردا قيزارا-قيزارا آذربايجان ديين گنج اوغول لارا ، بوتون وارليغيمنان سنله دانيشيقا حاضيرام سنين شكيل لرينده و هانسي مقصده قوللوق و هانسي ماموريت اوزره ايشيني ده بيليريك .
عزيز دوستلار سيزه جانيم قوربان
اويمايين بئله چيركاب آداملارا ، دومان اردم آلدانما آي بالا بزرگ امينين مين ديلي وار-مين امجه يي ، سولماز قيزيم سن گنج سن قيزيم اوزون يولونو سئچمه ليسن. ادبيات ، عمليات دييل بزرگ امين اونا فرمانده ليك ائتسين ، دوستلار اينانين كي بزرگ امينين يگانه مقصدي بيزي ادبياتيمزدان آييرماق و شمالي آذربايجان ادبياتي لا، جنوبي آذربايجان ادبياتچيلاري بير-بيرنه دوشمن ائتمك دير.
بيرده كي معلومتلارا اساساً ياخين گلجك ده بزرگ امين توركيه ده قوهوملارينين بيري نن موصاحيبه ائديب و اونو آتاتورك دانيشگاهينين ديل و ادبيات كورسونون اوستادي ادلانديراجاق . بونلار اويدورمادير موطلق اينانمايين »

qağala və Qağabalalar

قاغا و قاغابالالار

آدامین الینین ایچیندن توک یوخ، قاغابالا چیخار

 

رامین جهانگیرزاده

 

قاغالارین بیری نئچه واختدان سونرا، یوواسیندان چیخیب، اویان ـ بویانا باخارکن قاغابالالارینین بیرینه قارشی اولان رئکسیالاری گؤروب یئرری دیبلی اوزولدو. «سونرا بو ایش بئله اولماز» دئییب باشلادی، باش گؤت آتماغا. باشینی آتدی گؤیه توتان اولمادی، گؤتونو آتدی گؤیه توتان اولمادی. گؤیده بولود آغلادی، قاغانین گؤزو دولدو. دئدیلر دانیش، دانیشمادی، دئدی خانیش! انگی­ قیفیللاندی. قاغابالالارین قانی قارالدی.    

قاغانین انگینی آچار فرانسه ایله آچدیلار. بیر آز مدرنلشدی. آنجاق قاغالیغیندان ال چکه بیلمه­دی. آخی قاغالانماسا قاغابالالاری نئجه قیغلایا بیلر؟!! قاغا قاغالاندی: «منیم عزیز قاغابالالاریم، الین ایچینده کی فیللری محو ائتمه­یه حاضیر اولون!»

 قاغابالالار قاغانین امرینی ایچلرینه سالیب یاخالادیلار. سؤز بؤیودو، قاغابالالار بؤیوکلوک حیس ائتدیلر. بولود اولوب مورادلارینا چاتماق ایسته­دیلر. نه قدر اؤزلرینی اودا ـ سویا سالدیلار یاغا بیلمه­دیلر، نهایت قیغلادیلار. سونرا قیغلادیقلاری قیغلارلا، مشغول اولوب، اوینادیلار. سونرا بیرلیکده بو میصراعلاری اوخویوب باشلارینا دؤیدولر:

 

ـ قول بویون اولدوق یئنه

بیز قویون اولدوق یئنه

 

قیغ قیغ ائدیب قیغلادیق

قاغا دئییب آغلادیق

 

قاغام قاغام قاغام وای

فلک سایدی سن ده سای

 

بیر ایکی سای جان دئیک

یئنه بادیمجان یئیک؟!!

 

بعضن بو قاغابالالاردان بیری یوخوسوندان گئج آییلیب، بولود اولارکن مورادینا چاتماق ایسته­ییر. بولودون قیچی قیچینا دولاشیر، مورادی ماشین وورور. دئدییم بو قاغابالا نه بولود اولا بیلیر نه ده مورادا الی چاتیر. هله بو یازیق قیغلاماق زوروندا اولسا دا قیغلایا بیلمیر. کوپه­نین ایچینه گیریب، گوپلایارکن تیریخلاییر. تیریغینین اییسی یئری گؤیو بورویور.

گؤره­سن او فاغا بو قاغابالانین تیریغینین اییسینه نئجه دؤزور؟!! اینسانین دؤزوملو اولدوغو تاریخ بویو ثبوتا یئتیشیب. تاریخین ایچینده تیریخلایان دا اولور، تیریغینا دؤزن ده.

سؤزو سؤز تاپیب ، سؤز سؤز یورار. سؤز قاغانین مش رجبه ایرادتیندن گئدیر. اونا گؤره مش رجبا دئیرکن اؤزونو قاغالیقدان چیخاردیب، آدام اولماغیندان دانیشیر. سونرا بو ماهنینی زومزومه ائدیب اویناقلاییر:

 

الیمین ایچینده

ایچینده ده چؤلونده

 

آنتی وار مانتی وار

قارغالار قاریلدار

 

قاغانین بو ماهنیسینین سونوندا قارغالارین ائستاتیک باخیمیندان و اوندا اولان سس گؤزلییی گؤزه چاریر. بورادا قارغانین «ر» حرفینی حذف ائتسک «قاغا» کلمه­سینین هاردان گلدیینی آنلایاجاییق. بورادا قارغالارین قانادی زیل قارا اولسا دا، فورم باخیمیندان بیر آز فرقلی­دی. قارغالارین نه اولدوغو هامییا بللیدیر. «قاغا» قارغانین ایچیندن چیخیب قاریلدایا بیلمه­دیی اوچون قیغ قیغ ائدیب یالنیز و یالنیز نهایت قیغلایا بیلیر.  

سونرا بو قارغالاردان سؤز آچان قاغا درین بیر یوخویا گئدیب، اؤزونو قدیم آللاهلیق ائدن فرعونلار جیلدینده گؤرور. آللاها یالواریر، ـ صاباح یوخوسوندان آییلاندان سونرا دوعالاری موستجاب اولسون، ایرماغی دایاندیرسین ـ دئییر.  البتده کی دوعاسی موستجاب اولاجاق اینشاللاه! هامی دئسین ماشاللاه!

 

 

Bir badam, bir qoz

بیر بادام، بیر قوز

 

 

«سوغان یئدیلر قارپیز اکنلر/ گؤینه­دیلر ایت بانیندا/ قارپیزلار قولتوقلاردان دوشدو/ یارپیز اکدیک یووالارینین قاباغیندا/ ایلان سایاغی سایاقلادیلار سؤزلریمیزی/ دوکان آچدیق/ دوکانیمیزدان اوغورلادیلار/ باداملاری/ قوزلاری/ بیر بادام، بیر قوز دئدیلر/ لوپ ـ لوپا گیریب/ کیریدیلر/ کاری کور هاواسی چالدی/ کورو کار هاواسی/ هاوالاندیلار/ هاوالارینی آلدیق/ یئل اسدی اسمه­ین یئرلره/ اسنه­دی لومپن قاغالار/ اسدیلر لومپن آغالار/ آغا قاغالاندی/ قیغ تؤکدوک اووجلارینا/ اوینادیلار ایت بانیندا»

رامین جهانگیرزاده

 

حؤرمتلی موقددس لومپن آغالار و قاغالار !

سیزه بیر ناغیل دئمک ایسته­ییرم. بیر گون توالئتده اوستوراقلارین نه اولدوغونو آنلادیم. آستا ـ آستا یازدیم. مدرن ایستیعاره ایشلتدیم! ایشیم چیخدی. کیمیسی اوستوردو، کیمیسی سیچدی، آغزینا گلن تیریخلادی یازیما. اییلنمیش بیر فضادا یاشایارکن دایانمادیم، تیراختور کیمی یازدیم. دئدیلر سن آذربایجان ادبیاتینین ایچینه آفاتافا گؤتورورسن. آذربایجان ادبیاتینا آفتافا گؤتورمه­ییم دئیه فاتافا گؤتورمه­ییم مجبورن آفاتافاسیز گئتدیمف توالئته. هر نه بوردا باشا چاتمادی. قوندارما قارغالار قاریلدایا  ـ قاریلدایا آغیزلاریندان گله­نی دئدیلر. آغیزلاریندان پوخ یاغسا دا منیم هئچ وئجیمه ده دئییلدی.  بو ذربایجان ادبیاتین غ

بیر گون قونشودا سئویشن قادینلا کیشی­نین اوجباتیندان شعرلریمده کفلمه چکمه­یه مجبور قالدیم. هادیشین قلبینه دیدی. «رامین جهانگیرزاده شعرینده کفلمه چکمه­یی آنلادیر» دئدی.  دئدیم دوش آشاغی! ییخلارسان کؤلگه­نین قیچلاری سینار ایشه قالارسان. دوشمه­دی آشاغی، ییخیلدی کؤلگه­سی­نین پیرتداناغی چیخدی. یاییلدی لومنجیک جوجه­لرین باشینا.

بیریسی دالدا قالمیشدی، «جوک ـ جوک جوجه­لریم» ماهنیسینی اوخویارکن، هله تزه باشا دوشموشدو، قارا قازاندا نه بیشیریرلر. مشه حمیش اونو دستکله­ییب دئدی:«بو پیپییی قانلی خوروزلار هله کندی عابباس آغاسیز گؤرسونلر.» عابباس آغا دا  چوخدان ایدی کی اؤلموشدو. رحمتلییین اؤلوسوندن ده ال چکمیرلر بو لومپن قاغالانمیش آغالار. رحمتلیک قورباغا توتاندا قیچی بودره­ییب دوشموشدو چایا. هایینا های وئرن اولمامیشدی. ائله او چایدا چابالایا ـ چابالایا جان وئرمیشدی.

مشه خوسو خوسونلانیب، بیزیم سؤزوموزو اؤزوموزه دئییردی. دئدیم آ کیشی نه دسته نه مسته. مستان آباد دا ندیر بئی هله تزه باشا دوشوب دسته دوزلتمه­یی. اؤزونو اؤزوندن یئکه بیلیب، چیخیب اوتوروب اؤزوندن باشدا. باشینی ایتیریب، قاشینی گزیر داش قاشدا. دئییر :«من منم من ده منم! زایواخ جعفر عمی­نین اینتیحارینا سبب اولوبدور منیم نمنمنه­م.»

بو زهلم گئتمیش جعفر عمی­نین ده ماشاءاله ایتی جانی وار، هله بو تئزلییه جانی چیخماز. بو ندیر بئی باشقا یول تاپمالی­دی. اونو تکجه بیر یوللا اؤلدورمک اولار. آدینا بوکسور قوشوب سورومه­لیدیرلر اؤز طرفلرینه.  

مئسله مسئله­ده دئییل، مسئله بیر بادام بیر قوزدادیر. بادامین آجی اولدوغونا گؤره، قوزلارلا اوینایانلار چوخ اولور.

بوراسی پست مدرن دوکانیدیر. باداملاری آجی اولسا دا قوزلاری دا وار. قوزلارلا مشغول اولماق اولار. بیزیم هر جور دوکان آچماغا ایمکانیمیز وار. هئچ نه ایمکانسیز دئییل. بو قالیب دوکانین قابلیتینه و اوندا اولان باداملا قوزا. بیر بادام آلدینسا بیر قوز دا آلمالیسان.

 

Telfon zəngi

تئلفون زنگی

شهرام گلكار

 

كامیلین آتا ـ آناسی اوشاقلارلا بیرلیكده هاراسا گئتمك قرارینا گلدیلر. قاپی‌نی كیلیدله‌ییب، كامیلی حیه‌طده قویدولار. اوسته‌لیك ائوی‌ ده اونا تاپشیردیلار. كامیل سؤزه باخان اوشاق ایدی. اونا گؤره ده امرلرینه اطاعت ائتدی. كامیل حیه‌طده وئییل دولانیب، آللاه بیلیر نه‌لر عاغیلیندان كئچیردی كی، بیردن تئلفون زنگ چالدی. تئلفون ایكی كره زنگ چالمامیشدی كی، كامیل اوزونو آچیق پنجره‌نین یانینا یاخینلاشدیریب و پنجره‌نین تورونون دالیندان تئلفونا یئته‌جك سسله دئدی: «ائوده كیمسه یوخدور». آمما تئلئفون دینله‌مه‌ییب یئنه زنگ چالدی. كامیل حیرصلندی: «ائشیتمیرسن، دئدیم كی، ائوده كیمسه یوخدور، قوناق گئدیب‌لر.» آمما تئلئفون كامیلی اله سالیرمیش كیمی، یئنه زنگ چالیردی. آرتیق كامیل چیلغینجاسینا اؤزوندن چیخمیشدی. بو دفعه یوكسك دره‌جه‌ده سسینی اوجالداراق باغیردی: «اَیه! كارسان؟! دئمیرم كی، ائوده هئچ كس یوخدور.» تئلئفون دورمادان زنگ چالیردی. كامیل: «عجب حیوان‌دیر!»

دوغورداندا غریبه‌دیر. ائوی كامیله تاپشیرمیشدیلار، آمما تئلئفون زنگی سؤزه قولاق آسمیردی.